آموزش نقشه خوانی مدارات الکتریکی (قسمت دوم)

در این قسمت به آموزش نقشه‌خوانی مدارات برق صنعتی پرداخته می‌شود.

علائم اختصاری مدارهای صنعتی

جهت آشنایی با نحوه‌ی ترسیم و نقشه‌خوانی مدارهای صنعتی لازم است تا با علائم اختصاری آن آشنایی داشته باشیم. در ادامه علامت اختصاری قطعات صنعتی آورده شده است.

 

نقشه مدارهای صنعتی که اغلب برای راه‌اندازی الکتروموتورها به کار می‌روند در چند شکل نشان داده می‌شوند. در ادامه به دو نقشه پرکاربرد این گروه از مدارات اشاره‌شده است.

 

مدار قدرت

به نقشه‌ای که انرژی الکتریکی را از شبکه سه فاز دریافت و به مصرف‌کننده منتقل می‌کند، نقشه‌ی مدار قدرت گفته می‌شود.

 

  

مدار فرمان

به نقشه‌ای که از آن برای نحوه عملکرد یا تعیین مدت‌زمان کارکرد مدار قدرت استفاده می‌شود، نقشه مدار فرمان می‌گویند. ولتاژ کار اغلب مدارهای فرمان شبکه تک فاز است.

در طراحی و نقشه‌خوانی مدارهای فرمان باید به چند نکته توجه کرد.

1- در تمامی مدارهای فرمان، باید از یک فیوز که به‌صورت سری با کل مدار قرار می‌گیرد، جهت حفاظت مدار در مقابل اتصال کوتاه استفاده کرد.

 

 

2- در برخی از مدارات فرمان صنعتی روی حفاظت مدار در برابر اضافه‌بار احتمالی از عنصری به نام بی متال، بعد از فیوز فرمان استفاده می‌شود.

3- یکی از قطعاتی که در مدارات فرمان نقش قطع کننده مدار را دارد، شستی استپ است. اگر هدف استفاده از شستی استپ قطع کل مدار باشد، باید آن را همیشه به‌صورت سری پس از بی متال در مدار قرارداد. درصورتی‌که هدف قطع یک قسمت از مدار باشد شستی استپ را باید فقط در مسیر آن وسیله قرارداد.

 

  

4- برای شروع به کار هر مدار فرمانی باید از یک وسیله‌ی وصل‌کننده یا یک کلید شستی استارت استفاده کرد که محل قرار گرفتن آن پس از شستی استپ مدار است.

  

5- در انتهای هر مسیر ساده‌ی جریانی اگر ارز وسایل و تجهیزات دیگری استفاده شود باید بوبین رله‌های عملگر، مانند بوبین رله‌ها و کنتاکتور ها را قرارداد. برای این‌که راحتی کار در زمان سیم‌کشی و عملگر معمولاً یک‌طرف بوبین کنتاکتورها به سیم نول وصل می‌شود و درنتیجه با وصل کلیدها یا شستی‌های مدار، سیم فاز به سمت دیگر بوبین کنتاکتور وصل می‌شود و پس از مغناطیس شدن آن، کنتاکت های آن عمل می‌کند.

  

می‌توان نقشه مدار قدرت و فرمان راه‌اندازی یک موتور سه فاز آسنکرون روتور قفسی را با استفاده از کلید یک پل به‌صورت زیر نشان داد.

 

اگر بخواهیم با فشار بر شستی، مدار فرمان به‌صورت لحظه‌ای کار کند کافی است به‌جای کلید یک پل از یک شستی استارت استفاده کرد.

همان‌طور که در نقشه مدار فرمان مشخص است جریان از طریق فیوز F0، بی متال F2، استپ O تا استارت I آمده است. هرگاه شستی استارت وصل شود جریان به بوبین کنتاکتور می‌رسد و آن را مغناطیس می‌کند. درنتیجه تیغه‌های آن‌که در مدار قدرت قرار دارند وصل می‌شود و جریان سه فاز به سرهای U1، V1، W1 موتور می‌رسد و تا زمانی که دست ما روی شستی باشد، کار می‌کند. هرگاه دست را از روی شستی برداریم برق بوبین قطع می‌شود و درنتیجه موتور خاموش می‌گردد. درصورتی‌که بخواهیم با استفاده از شستی‌های استارت و استپ یک مدار راه‌اندازی موتور سه فاز را به‌صورت دائم کار طراحی کنیم، کافی است یکی از کنتاکت های باز کنتاکتور را به‌صورت موازی با شستی استارت قرار دهیم. چون تیغه باعث می‌شود تا مدار در شرایط پایدار باقی بماند به همین دلیل به این کنتاکت تیغه خود نگه‌دارنده نیز گفته می‌شود. نحوه عملکرد مدار فرمان در سه وضعیت قبل از زدن شستی، لحظه‌ی وصل شستی و پس از قطع شستی نشان داده می‌شود.

    

ضمن تشکر از شما دوستان عزیز

 امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع‌شده باشد. با ارسال نظرات مفید خود ما را در بهبود هرچه بیشتر مقالات و سایت یاری نمایید. به امید آنکه بتوانیم با کمک یکدیگر گامی هرچند کوچک در بهبود فضای کسب‌وکار کشورمان برداریم.